Wychowanie to proces opierający się na relacji wychowawczej. To, jak ta relacja wygląda, wpływa na osiągane cele wychowawcze, a jej przebieg jest działaniem wielokierunkowym.

W relacji kluczowe są nie tylko wpływy zamierzone, celowe, ale przede wszystkim te nie do końca świadome. Jest to proces, którego nie można ściśle zaplanować, ponieważ w znacznej części wpływy są spontaniczne, a swoje oddziaływania należy zmieniać w zależności od zaistniałej sytuacji. Jednak to, na co wychowawca / rodzic ma ogromny wpływ, to nie tylko własne przygotowanie do pracy wychowawczej, ale także na zaznajomienie się z określonymi błędnymi sytuacjami, które mogą zniszczyć relację wychowawczą.

Błędy wychowawcze to pojęcie bardzo szerokie: można do nich zaliczyć m. in. brak czasu dla dziecka, wymuszanie bezwzględnego posłuszeństwa, brak konsekwencji, zbyt częste i nieadekwatne do sytuacji krytykowanie, zbyt surowe kary, wyręczanie, uszczęśliwianie na siłę, miłość „pod warunkiem”.

Jednak wyżej wymienione błędy można zakwalifikować do dwóch skrajnie różnych typów wychowania. Mimo tego, że opisane poniżej typy bardzo się różnią, to zarówno jedne jak i drugie mają niekorzystny wpływ na rozwój osobowości dziecka. Pierwszym rodzajem jest wychowanie rygorystyczne. Ten typ wychowania charakteryzuje się bardzo dużą surowością i dystansem. Wychowawca rygorystyczny uznaje, że okazywanie troski, czułości czy zainteresowania jest niewłaściwe. Nagradzanie czy chwalenie nie występuje w tym typie wychowania. Natomiast bardzo wskazane są kary. Konsekwencjami takiego rodzaju wychowania jest odsunięcie się dziecka od rodziców. Rodzice tracą możliwość porozumienia się z dzieckiem, czyli relacja wychowawcza praktycznie jest jednostronna.

Drugim rodzajem jest wychowanie nadopiekuńcze, które charakteryzuje się okazywaniem nadmiernej czułości i opieki. Dziecko jest nieustannie chronione przez rodziców, bardzo często izolowane od rówieśników. To, co jest tu specyficzne, to bezkrytycyzm: rodzice nie widzą złych zachowań dziecka, a tym samym nie są w stanie ich korygować. Bardzo często rodzice wyręczają dziecko, a zarazem ograniczają jego samodzielność i powodują rozwój niezaradności.
Tak jak w życiu, podobnie w wychowaniu tylko ten, który nic nie robi, nie popełnia błędów. Jednak są błędy, których możemy unikać, a to zdecydowanie korzystnie wpłynie nie tylko na relację wychowawczą z dzieckiem, ale przede wszystkim na rozwój wychowanka.

Anna Fura
Wychowawca w świetlicy „Świat Dziecka”
prowadzonej przez SALTROM
Salezjański Ruch Troski o Młodzież

źródło: